مداح و مداحی

میثم مطیعی، مداح ایرانی و مدرس دانشگاه امام صادق است. او از جمله نوحه خوانان مراسم بیت رهبری جمهوری اسلامی ایران است.^[۱] مطیعی از شاگردان مجتبی تهرانی و فارغ‌التحصیل دکتری رشته علوم قرآن و حدیث از دانشگاه امام صادق است. او در مداحی‌های خود به موضوعات سیاسی و فرهنگی اشاره می‌کند. مطیعی به خاطر خواندن شعری در مراسم قبل از نماز عید فطر سال ۱۳۹۶ تهران به امامت سید علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی که در آن از برجام و مواضع دولت حسن روحانی انتقاد کرد، مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت.^[۲]

آغاز کار

او اولین کارهایش را از جلسات مجتبی تهرانی آغاز کرده‌است. او از مؤسسین دفتر حفظ و نشر آثار مجتبی تهرانی است و اولین مدیر عامل این مؤسسه نیز بوده‌است. در مصاحبه‌ای با تسنیم در بهمن ماه ۱۳۹۱ می‌گوید، به خاطر تعالیم استاد اخلاقش مجتبی تهرانی مدت‌ها از پذیرش پیشنهاد مداحی در صدا و سیما و مصاحبه با رسانه‌ها خودداری می‌کرده‌است و در این مصاحبه هم می‌خواهد از بعضی زوایایی زندگی «این مرد الهی» سخن بگوید. او می‌گوید مقتل‌خوانی را از تهرانی یادگرفته است و استادش معتقد بوده که شعار بدون شعور مطلوب نیست: «من سه تا شین دارم: شرع، شعور و شعار، که البته شعار آخر از همه است. اگر شرع و شعور نباشد، شعار اثرگذاری و بُرد ندارد و مضر و دشمن‌ساز هم هست. امام حسین (ع) برای چه شعارش در طول تاریخ بُرد داشت؟ برای این‌که با شرع و شعور همراه بود.»^[۳][۴]

تحصیلات

میثم مطیعی در سال ۱۳۸۹ در دوره دکتری دانشگاه امام صادق ورودی بهمن ماه پذیرفته شد. او در سال ۹۴ از رساله دکتری تخصصی خود با عنوان "مبانی و راهکارهای قرآنی و روایی در رویارویی با اهانت به معصومان (علیهم السلام)" به راهنمایی عباس مصلایی‌پور (دانشیار و عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق) دفاع کرد با نمره عالی قبول شد.^[۵] او در ماه‌های ابتدایی سال ۱۳۹۵ به عضویت هیئت علمی دانشکده الهیات، معارف اسلامی و ارشاد این دانشگاه درآمد.^[۶]

نظرات دربارهٔ او

میثم مطیعی تعدادی از مقاتل اهل بیت را از حفظ دارد. او متن عربی مقتل را می‌خواند و به همین دلیل مورد نظر بسیاری از روحانیون خصوصاً رهبر جمهوری اسلامی ایران، سید علی خامنه‌ای قرار گرفته‌است. رهبر ایران در جلسه‌ای ضمن تقدیر از سبک مداحی او گفت:

آن چیزی که ما از مداحی سراغ داریم، دقیقاً همین چیزی بود که ایشان امروز (اربعین۱۳۹۰) اجرا کرد. این از معجزات انقلاب است که یک دانشجوی دکتری، مداح اهل بیت است.^[۷][۸]

سعید حدادیان از مداحان باسابقه کشور در مورد میثم مطیعی گفته‌است که یکی از صفات مداحان «با اخلاصِ» زمان جنگ، «نجیب‌خوانی» بوده‌است که این ویژگی را مطیعی دارد.^[۹]

محمد مهدی سیار، که هم‌دانشگاهی و سرایندهٔ اشعار مطیعی است می‌گوید که مطیعی با مطالعات و جلسات مرتب و پیگیر با اساتید و صاحبنظران فرهنگی و سیاسی و مذهبی بخش زیادی از ایده‌پردازی و همخوان‌کردن سبک و ریتم شعر و مداحی را خودش انجام می‌دهد. همچنین داشتن دکترای علوم قرآنی و تسلط کامل به زبان عربی و آشنایی با تاریخ حدیث و قرآن و اهل بیت به موفقیت او کمک می‌کند.^[۱۰]

سبک کار و واکنشها

گفته شده‌است که پرداختن به مسایل روز جهان اسلام و «جنایات صورت گرفته در عراق، سوریه، یمن و بحرین و پیوند زدن آن به حوادث کربلا» از موضوعات تقریباً ثابت در مداحی‌های میثم مطیعی است. این کارها که بعضاً به زبان عربی خوانده شده در میان عرب زبان‌ها بازتاب قابل توجهی داشته‌است. به عنوان مثال مداحی «یا تکفیری صبرک صبرک» به دو زبان فارسی و عربی و علیه جنایات داعش خوانده شدهُ در میان عرب زبان‌ها محبوب یافته و بارها توسط مداحان عرب در عراق و سوریه و لبنان بازخوانی شده‌است.^[۱۱][۱۲]

او در یکی از کارهایش که در شب هشتم محرم ۱۳۹۵ با نام «صَبْرٌ و نَصر» به زبان عربی خوانده شد آل سعود را دانش آموزان یهود نامیده که لشکر عمر بن سعد هستند. «وی وهابیت را چون افعی خطرناک و خزنده دانسته و در ادامه هم با برشمردن جنایت آل سعود علیه مردم یمن و شبیه‌سازی آن با حوادث عاشورا ملت یمن را «حسینی و فدائی حسین» می‌خواند که صبورانه مقاومت می‌کنند و پیروزی نهایی از آن آنهاست.» این مداحی باعث اعتراض شبکه تلویزیونی «العربیه» شد. این رسانه نوشت از اینکه مجالس عزای فرزند رسول‌الله به جای «یادآوری مصائب این حضرت و گریه بر ایشان» به «موضوعات روز و بهره‌گیری از قیام کربلا در مسائل جهان اسلام» روی آورده‌اند، احساس نگرانی می‌کند.^[۱۲]

مطیعی در مراسم تنفیذ حکم دومین دوره ریاست جمهوری حسن روحانی نیز حضور داشت.^[۱۳]

کارها

نماهنگ «کنار قدم‌های جابر سوی نینوا رهسپاریم» که میثم مطیعی در حضور رهبر انقلاب ایران در مراسم عزاداری اربعین خوانده بود به وسیلهٔ سایت علی خامنه‌ای منتشر شد.^[۱۴]

شعر جنجالی در مراسم نماز عید فطر ۱۳۹۶

میثم مطیعی در ۵ تیر ماه ۱۳۹۶، قبل از نماز عید فطر تهران، شعری خواند که به نظر می‌رسید مخاطبش رئیس‌جمهور و مسئولین باشند. او در پایان شعرش گفت که اگر اشعارش نقادانه بوده، سعی شده بود که محترمانه و منصفانه باشد. بخشهایی از این شعر با شعار تکبیر و تشویق و «مرگ بر منافق» حاضرین در نماز عید فطر و همچنین با انتقاد رسانه‌های اصطلاح طلب مواجه شد.^{[۱۵][۱۶][۱۷]}

رهبر انقلاب در دیدار با دانشجوها قبلاً تصریح کرده بود که اگر «قرارگاه‌های فرهنگی» دچار اختلال شدند و اصلی را از فرعی تشخیص ندادند، دانشجوها آتش به اختیارند. یعنی می‌توانند مستقل عمل کنند^[۱۸][۱۹] او در مراسم نماز عید فطر سال قبل نیز شعر خوانده بود.^[۲۰]

رسانه‌های اصلاح‌طلب نسبت به این شعر اعتراض کردند و آن را توهین به رئیس‌جمهور خواندند. محمدمهدی سیار، از سرایندگان اشعار مطیعی، در این باره نوشت که بر خلاف ادعاهای رسانه‌های «تندروی سیاسی»، در این شعر هیچ توهینی وجود نداشته‌است. «بد نیست بدانید بلافاصله پس از اجرای شعر، یک عضو ارشد تیم مذاکره‌کنندهٔ هسته‌ای این شعر را «عالی» خواند و یکی از فرماندهان ارشد نظامی برد این شعر را فراتر از موشک‌ها برآورد کرد.» او همچنین اظهار کرد «تلاش ما و جناب آقای مطیعی همواره این بوده که ضمن بیان نقدها و درد دل‌های مردم خطاب به مسولان دولت و قوه قضاییه (در مباحثی همچون کار، حقوق کارگران و عدالت و مبارزه با فساد و زمینخواری) رویکردی خیرخواهانه و همدلانه» نسبت به مسئولین کشور داشته باشیم. طبق گفته سیار، مطیعی حتی برای رعایت حال حسن روحانی بیت «نور خورشید طلب، حاجت مهتابی نیست*که دوا در کف هر دکتر قلابی نیست!» را که ممکن بود شائبهٔ اشاره به بحث‌ها در مورد مدرک دکتری روحانی را ایجاد کند از شعر حذف نمود.^[۱۶]

یکی از رسانه‌های اصولگرا نوشت که در نگاه اهل بیت پیامبر اسلام، نصیحت‌پذیری حاکمین از مردم از حقوق مردم است و عدم نصیحت‌پذیری مسئولین باعث فساد جامعه می‌شود؛ لذا مسئولین نباید این حق را از مردم سلب کنند. همچنین مثل دعبل خزاعی، شاعر محبوب علی بن موسی الرضا امام هشتم شیعیان، که حکام زمان خود را به طور جدی نقد می‌کرد، مداحین اهل بیت وظیفه دارند که مسئولین را نقد کنند.^[۲۱]

واکنش میثم مطیعی

در ۱۵ تیر ۱۳۹۶، میثم مطیعی، پیش از مداحی دیگری به نام «ای دوستان که در صف دوم نشسته‌اید» به جنجال‌ها بر سر شعر عید فطرش پاسخ داد. او توضیح داد که منظورش از مصرع «ای نشسته صف اول» مثل سال قبل، تمام مسئولان و نهادها بوده گرچه عده‌ای «سعی بلیغ» کردند که مخاطب این بیت را رئیس‌جمهور نشان دهند در حالی که رئیس جمهور نه پارسال و نه امسال هنگام قرائت اشعار او در مصلی حضور نداشت.^[۲۲][۲۳] او در شعر جدیدی گفت:^[۲۴]

خامنه ای در مهر ۱۳۹۶ از شعر مطیعی در مراسم عید فطر دفاع کرد و گفت به مسوولان نیز گفته‌است که در آن شعر توهینی وجود نداشته‌است.^[۲۵]